Simulering og kunstig intelligens skal gi betre 1-1-3

Eller, det er kan hende der er du sjølv som må ha hjelp, som kjenner smerter i brystet. Det kan vere at du er skremd? Bilde kan du ikkje sende. Heller ikkje tekstmeldingar. Du kan ikkje bruke appar. Du kan berre snakke, og ikkje er det enkelt å resonnere klart. Men det skal AMK-operatøren gjere. Det skal kvinna eller mannen med stemma som nå spør deg «Kvar er du? Kvar er ulukka? Kva er telefonnummeret ditt? Kva har skjedd?»  
Annonse: MiniAnne Plus

Du behøver hjelp til å svare presist. Kva er å puste normalt? Så behøver du kloke og riktige råd. Steg for steg. Er du hjelparen, korleis var no det igjen med brystkompresjonen? Operatøren kan følgje og assistere deg heilt til ambulansen kjem. Og kvart sekund tel. Det er trass alt naudmeldingstenesta du har ringt.

Alle AMK-operatørar har ei medisinsk utdanning. Dei er gjerne sjukepleiarar. Dei har verktøy som dei bruker og dei sit saman med ein koordinator som kan sende ut hjelpa som trengst. Dei må finne ut kva slags nivå oppfølginga skal vere på. Noko av hjelpa vil blir gitt i kommunehelsetenesta, som legevakt eller pleieteneste. Andre gonger vil ein ambulanse rykkje ut. Mange avgjersler skal takast. Operatørane gjer det heile tida, det er jobben deira.

Men alt kan bli betre, noko som til sjuande og sist, og i denne samanhengen, betyr at pasientbehandlinga kan bli betre.

Nasjonal interesse

Det er målet. Derfor sit Thomas Werner Lindner på eit luftig kontor med utsikt til fjorden og vaiande trekroner og driv fram eit innovasjonsprosjekt i regi av Regionalt akuttmedisinsk kompetansesenter i Helse Vest, gjerne kalla Rakos. Senteret skal utvikle og spreie kompetanse for betre akuttmedisinske tenester i Helse Vest. Men dette er det nasjonal, for ikkje å seie internasjonal, interesse for.

– I Noreg jobbar ingen andre med noko liknande. I København er det eit prosjekt som er i slekt, men helt annleis. Me søkjer derfor pengar frå EU, fortel Lindner.

Korleis gjere operatørane betre? Korleis kan dei trene realistisk på situasjonar der bokstaveleg talt mykje står på spel. Og korleis kan innsatsen deira støttast opp når dei står midt opp i det. Éin ting er det medisinske, dei har alle ein fagleg bakgrunn, gjerne som sjukepleiarar. Ein annan sak er teknikken – og ein tredje kommunikasjonen. 
Annonse: Zena medisinskap

Thomas Lindner er legespesialist i anestesi og har brei bakgrunn og erfaring frå både medisin, simulering og forsking. Han er leiar av RAKOS og han går til idretten for å få fram poenget. – Ein fotballspelar trener kanskje 80-90 prosent av tida, så er det kampdag. Her speler vi kampar mest heile tida. Vi trener veldig lite, vi lærer mens vi jobbar.

– Operatørane er åleine om å finne ut kva som feiler pasienten, og dei får alle typar spørsmål, frå kva som er nummeret til fastlegen til meldinga om at ein buss med 15 skuleelevar har køyrt av vegen og ned i ei ur. Det er ganske krevjande. Dei veit aldri kva neste telefon handlar om, seier Lindner.

Eit stikkord for kva Rakos held på med, støtta av Helse Vest og Norges Forskningsråd, er simulering. Eit anna er kunstig intelligens (AI). Prosjektet er no i ei innleiande fase.

– Vi trur at simulering er ein treningsmetode som gir god effekt. Og øver vi litt kvar dag eller kvar uke, lærer vi meir enn om vi kjem saman på eit kurs eller eit seminar og øver mykje nokre få dagar i året.

Testinga i gang

Før sommaren 2018 sende kompetansesenteret Rakos ut ein liten pilot, dei fyrste testsamtalane blei tekne.  
Annonse: Resusci Anne QCPR

– Vi byggjer ei plattform som gjer at operatøren kan seie til datamaskinen: Ring meg opp som pasient. Operatøren kan også seie kva slags hending det skal handle om, for eksempel hjartestans. Så kan ho eller han øve, på jobb, når det elles ikkje er telefonar som kjem inn. Trene på å gi gode svar. Kan ein gjere det, blir ein mykje betre over tid, seier Thomas Lindner.

Selskapet Headroom Life Science i Stavanger, som blant anna driv med testing og analyse, er ein partnar i prosjektet. Somsagt AS i Oslo er ein annen.  Dei spesialiserer seg på god kommunikasjon. For dette handlar også om orda.

– Ja, prosjektet har òg ei kommunikasjonsteoretisk tilnærming. Vi ser på korleis operatøren kan støtte den som ringjer inn. Kva det betyr å seie ”det går bra” eller ”vi får det til” eller ”eg skjøner du er redd”.

Denne simuleringa av samtaler er første steget. Lindner og Rakos satsar på å ha teke deti bruk i 2018. Det kjem eit steg til. Det kjem eit år også, 2019.

– Då  ønskjer vi å bruke kunstig intelligens til å analysere reelle samtaler til naudmeldetenesta på direkten. Med kunstig intelligens kan vi lytte og vere ein støttespelar for operatøren undervegs.

– Korleis?

– Det finst mykje som seier meir om sjølve situasjonen på skadestaden enn orda åleine, det kan vere måten stemma endrar seg på, lengda og kompleksiteten i setningane, bakgrunnslydar, enkelte nøkkelord. Her kan kunstig intelligens bidra til riktige avgjerder raskare. Dataverktøyet kan sjølv løyse problem og lære av eigne erfaringar.

– Kva vil det oppnå?

Lindner svarer punktvis.
– Ein raskare og meir riktig respons.
– Betre hjelp mens ein ventar på at helsepersonell skal kome fram til den sjuke eller skadde pasienten. Det tar kanskje 10-15 minutt, og det er mykje operatøren kan gjere i mellomtida.
– Betre koordinering av oppfølginga, med betre nytting av ressursar.

Alltid fire på jobb

Så reiser han seg frå det runde møtebordet hos Rakos, tek trappene ned og ut på gata. Vi går over til den landsbygda som heiter Stavanger universitetssjukehus, gjennom garasjen der ambulansane står og inn ei dør. Der, i «splendid isolation», sit fire spissar i den medisinske naudmeldingstenesta, det første kontaktpunktet for pasientar med akutt livstruande hendingar, enten det er skade eller sjukdom. 
Annonse: Se utvalget vårt

Dei fire, dei er fire heile døgnet, tek i mot samtalar, tolkar symptom og hjelper deg å gjere livreddande førstehjelp. Samstidig sender dei hjelp til ulukkesstaden. Dei er kringsatt av skjermar, på endeveggen visest kart og ei rekkje bilde frå web-kamera. Det er fire slike akuttmedisinske kommunikasjonssentralar i Helse Vest: I Førde, Bergen, Haugesund og altså Stavanger.

– Dette er innovasjon både av teknikk og av innhaldet i kommunikasjonen. Det er noko av det som gjer det så spennande. Pasientane ventar ein leveranse som speglar moglegheitene i 2018, seier Thomas Lindner.
Ingen ringjer inn til de fire på akuttsentralen no. Men det kan skje kva tid som helst. Det kan skje snart. Les artikkelen i Helse Vest